Tomo Mitrov Škopelja......
Spičanin Mitar Škopelja imao je trgovačku radnju sa mješovitom robom u Baru još od 1890. godine. Živio je u Velembusima u porodičnoj kući sa suprugom Marom, kćerkama Marom, Stanom i Anđelinom i sinom Tomom. Anđelina je kao mlada, lijepa i od bogate porodice bila zavedena. Nestala je i nikad se o njoj više ništa nije čulo.
Piše: Čedomir Ratković
Mara se udala za Andriju Nikočevića iz Dobre Vode, a Stana za Filipa - Fila Ratkovića iz Sustaša. Kada je Tomo stasao, naslijedio je od oca trgovačku radnju. Važio je za uglednog čovjeka.
Neposredno pred početak Prvog balkanskog rata (8. oktobar 1912 – 13. maj 2013. godine) kada je Crna Gora zaratila sa Turskom i vojskom krenula na Skadar, Tomo Škopelja, koji je tada imao 30 godina, mobilisan je u Barski bataljon, kojim je komandovao Spičanin Anto Škutić.
Prilikom jednog izviđanja u Murićanima kod Skadra, pred sam početak rata, 2. oktobra 1912. godine, Tomo biva ranjen i ubrzo umire kao prva žrtva Barskog bataljona. Tomo nam je ostavio jednu knjigu kupaca, koja je i poslije 110 godina zanimljiva, jer iz nje vidimo ko su bili kupci i što su kupovali.
Jedan od kupaca, koji su robu uzimali na priček, bila je i moja baba Ivana Ratković, inače u knjizi vođena kao Jova Mitrova žena. Bilježimo šta je trgovala 24. juna 1910. godine, i to redom: fanele, ostade (restlovi), kambrika, četkice, vunice, batista, satene, basme, košulje sa koletom, fudre, spileta, bogasije, grešpe, faculeta, roćela, sapuna, igle „singer“, frkadele, čaše i čarape u iznosu od 48.39 ½ perpera.
Navešćemo što su drugi kupovali: nožice, postave, vreće, reza, damast bijeli, garze, škrinja, balandža, mac pamuka, češalj, dušekluk, manžete, fuštanj, musula, šator, ćirišta, ostada od basme, gajtana, telj, brkovez, kašeta, foj glacpapira, lampa, jorgan, šugoman, pas ikonija, britvulin, kapot, rodulice od konca, koperte, tibet i dekica. Od prehrambene robe se kupovalo: cukra, kafe, oriza, makarona, čaja, ulja i soli.
Navodimo imena kupaca: Đorđija Nikezić (Predsjednik Opštine Bar 1937. godine), Suljo M. Bećović, Irena Marka Pukića žena (poznata kao Mar-Pukinica), Istref Perezić iz Poda, Muho Adžija iz Bara, Nikola Andrović iz Mikulića, Amet Perezić iz Poda, Empi Kampijelo sa Pristana, Filo Nikov Ratković iz Sustaša, Stevan Marić iz Bara, Niko Ilin Škopelja iz Spiča, Braima Peroča žena, Božo Pavlović iz Dobre Vode, Mehmed Nikočević iz Dobre Vode, Bogić Piper iz Bara, Iva Mikulića žena, Janko M. Škopelja iz Spiča, Dulo Omer (Hodža) iz Bara, Đuro Ivović (Član sudskog vijeća) iz Bara, Mihailo Kavaja, Krsto Damjanović iz Bara, Marko Pukić iz Bara, Zefa Andrić, Mato Ćetković, Špiro Vukićević, Jova Mitrova žena iz Rapa, Savić Kuč, Stevo Globar, Savna Božović, Amet Išma, Vejsil Ibrišimović, Murto Šain, Petar Martinović, Marko Filipov Joličić iz Krnjica, Savo Popović (Pop), Andrija Kavaja, Jovan Lješnjanin, Ivana Medovića žena, Đuro Popović, Marko Đurašković i mnogi drugi.
Barski trgovci su dobavljali različitu robu za obične i probirljive kupce, najčešće iz Dubrovnika i Kotora, a od osnivanja „Compagnia di Antivari“ i iz Italije. Kupovna moć Barana poticala je od maslinarstva i poljoprivrede kao i od značajnih doznaka Barana iz Carigrada i Amerike, što je slučaj i sa našom porodicom. Taman što je Crna Gora poslije ratova iz devetnaestog vijeka počela normalno da živi i da se razvija, dolaze dva balkanska i dva svjetska rata, koji sve vraćaju natrag.
O životu trgovca Mitra Škopelje i sudbini njegove porodice čuo sam u ranoj mladosti, a kroz ovaj tekst želio sam da sačuvam uspomenu na njih.
