Rezime...

Multimedijalnom predstavom „Mediteran“, Baletskog studija Muzičkog centra Crne Gore, spuštena je zavjesa na XXXVI festival „Barski ljetopis“. Apstraktan narativni balet, inspirisan kompozicijama gitarskog dua Bulatović/Nikčević, u režiji Aleksandra Vujovića, uz video-dizajn Siniše Radulovića, simbolično predstavlja putovanje, odnosno kulturne migracije kroz prostor i vrijeme, čije je jedino odredište Mediteran kao kulturno središte, ali i izvorište civilizacije. „Multimedijalni baletski komad sve, počev od scenografije i drugih elemenata prisutnih na sceni, stavlja u kontekst onoga što je centralna ideja. Performans kontekstualizuje istorijske migracije, porodicu i one turbulentne trenutke koji su postojali na prostorima Sredozemlja“, kazao je reditelj dodajući da je ova baletska predstava osvježavajući format, te da se raduje prilici koju je pružio Muzički centar Crne Gore s obzirom na to da se radi tek o drugom profesionalnom baletskom projektu u našoj zemlji. Koreografkinja baleta je Saša Evtimova, asistentkinja Ksenija Sinđić koja je i članica ansambla uz Angelu Mihovu, Mariju Boljević, Kristinu Mrkić i Stašu Šćepanović.

U organizaciji Kulturnog centra, a pod pokroviteljstvom Opštine Bar i Ministarstva kulture i medija, u proteklih šest sedmica realizovano je preko osamdeset programa iz sedam selekcija: pozorišne, muzičke, likovne, književne, filmske, bARS-a i pratećeg programa. Festival je otvoren 15. jula međunarodnim baletsko-pozorišnim spektaklom „Bjeguni“ koji je režirao renomirani hrvatski koreograf Staša Zurovac, a muziku komponovao svjetski poznati violinista Aleksandar Balanesku čiji kvartet prati tim internacionalnih plesača. I ove godine Ljetopis je iznjedrio pozorišnu koprodukciju. U saradnji sa Gradskim pozorištem Podgorica i Narodnim pozorištem Niš, „Dekameron“ je, po dramatizaciji Stevana Koprivice, režirao jedan od najistaknutijih regionalnih reditelja Dejan Projkovski.

Publika je u pozorišnoj selekciji Milije Šćepanovića imala priliku da gleda predstavu „Banović Strahinja“ u režiji Mirka Radonjića kao i dramsku operu „Deca“ Narodnog pozorišta Beograd, u režiji Irene Popović Dragović. U saradnji sa Filmskim centrom Crne Gore ove godine su u sklopu Filmskog programa, povodom stogodišnjice jermenske kinematografije, upriličeni Dani jermenskog filma, a prikazana su i dva nagrađena ostvarenja na ovogodišnjem Berlinalu. „Što se filmskog segmenta tiče, nadmašio je naša očekivanja, dok je pozorišni program, uz to što je ove godine bio najskromniji do sada, imao i dodatni problem da predstava „Ujka Vanja“, Crnogorskog narodnog pozorišta, bude otkazana“, rijеči su selektora Šćepanovića.

Priređeni su izuzetno posjećeni koncerti iz selekcije mr Mira Kruščića. Muzički segment otvorila je grupa „Perper“, nakon nje nastupili Crnogorski simfonijski orkestar, Roman Simović, upriličene su večeri kamerne muzike, a zvuk sevdaha i mediteranske pjesme donio je Gradski tamburaški orkestar iz Pljevalja. Na samom kraju nastupili su „Broodmen“ i Gradska muzika Budva. Realizovano je osam programa koji su, po riječima selektora Kruščića, „birani sa puno pažnje jer je ’Barski ljetopis’ čuveni festival sa dugom tradicijom“, te mu je to, uz želju da zadovolji različite muzičke ukuse, bila glavna smjernica. Što se učesnika tiče (računajući tri masovna ansambla) bilo ih je 140. „Sjajan uvod u muzički dio ’Ljetopisa’ bio je koncert popularnog cetinjskog sastava „Perper“ na Ljetnjoj pozornici Doma kulture 17. jula, da bi na istoj sceni četiri dana kasnije Simfonijski orkestar Muzičkog centra Crne Gore izveo jedan od najzahtjevnijih programa, čuveni Rahmanjinovljev koncert br. 2. Sedamdesetočlani ansambl vodio je dirigent Robert Homen, solista je bio pijanista Aleksandar Sinčuk. Posljednji u julu bio je koncert sastava Trio Ardor, koji čine Žana Lekić (flauta), Nataša Popović (klavir) i Mladen Popović (violončelo), posebno interesantan ljubiteljima kamerne muzike. Kao gosti koncerta, nastupili su mladi barski muzičari Simo Šišević (klavir) i Luka Perazić (violina). Svjetski priznatog virtuoza na violini Romana Simovića, jednog od najistaknutijih umjetnika svoje generacije, ugostili smo 2. avgusta na Ljetnjoj sceni, na otvorenom, jer Dvorac nije mogao da primi sve one koji su željeli da prisustvuju ovom značajnom muzičkom događaju.

Muzički segment je, što je neobično, obuhvatio i jedno književno veče – Omaž Radovanu Papoviću, u sjećanje na čuvenog crnogorskog dirigenta koji je preminuo u junu prošle godine, a koji je ostavio neizbrisiv trag na muzičku umjetnost. O nezaboravnom profesoru govorili su violinist Vili Ferdinandi, prof. Senad Gačević i novinarka i muzička kritičarka Tijana Jovović. Izvanredan nastup u Dvorcu kralja Nikole imali su Accordion duo Ilić i njihovi gosti „Variete Montenegro“, 8. avgusta, a jedini program van grada bilo je Veče sevdaha i mediteranskog pjevanja Gradskog tamburaškog orkestra Pljevlja, na čarobnoj sceni u Starom gradu, 15. avgusta, uz učešće Ženskog vokalno-instrumentalnog sastava „Lirike“ i barske sopranistkinje Aleksandre Vojvodić Jovović. Muzički segment „Barskog ljetopisa“ krunisan je spektakularnom Večeri filmske, evergreen, jazz i pop-rok muzike, koju su 22. avgusta na platou ispred Dvorca kralja Nikole priredili novosadski sastav „Broodmen“ i Gradska muzika Budva. Sudeći po posjećenosti i reakcijama publike, čini se da je napravljen pravi odabir. Trudili smo se da program bude kvalitetan, raznovrstan, da zadovolji sve ukuse, naravno, u skladu sa budžetom opredijeljenim za ovaj segment”, kazao je mr Kruščić, sabirajući utiske o realizovanim programima iz svoje selekcije.

Likovni program selektorke dr Anastazije Miranović, istoričarke umjetnosti, započet je i zaokružen podrškom mladim crnogorskim umjetnicima. „Činile su ga četiri izložbe: „Toplina“, „Njegoš – 210 godina od rođenja“, koje su realizovane u saradnji sa referentnim crnogorskim institucijama kulture i umjetnosti, kao i dvije samostalne izložbe – svojevrsna retrospektiva internacionalno poznatog akademskog umjetnika – Đeljoša Đokaja i izložba „More i snovi“, akademske umjetnice Kristine Stanišić“, kazala je selektorka. Prepoznatljivi segment Festivala otvorili su mladi autori, studenti završne godine FLU i postdiplomci sa odsjeka grafičkog dizajna, a zatvorila je akademska slikarka iz Bara, čime se na simboličan način poručuje da je Festival, pored priznatih imena iz svijeta likovnih umjetnosti, bio i ostao značajna podrška mladim stvaraocima. „Zahtjevna i raznovrsna festivalska publika uživala je i u djelima klasične muzejske umjetnosti, kroz eksponate Njegoševog muzeja – Biljarde, od kojih je znatan broj prvi put bio javno izložen, i izložbi radova međunarodno nagrađivanog Đeljoša Đokaja. Veliko interesovanje publike, fotografije i komentari na društvenim mrežama, svjedoče da je likovni segment ispunio očekivanja i kroz četiri osobene likovne ekspozicije, koje su se smjenjivale na svakih deset dana trajanja Festivala, uspio da izazove pažnju i zadovolji heterogenu publiku Barskog ljetopisa“, istakla je Miranović.
Književni program, koji je i ove godine selektovao dr Milun Lutovac predstavio je sedam žanrovski različitih štiva i autore koji dolaze iz Crne Gore i regiona. Vuko Martinović, Tijana Rakočević, Enes Halilović, Petar Janjatović, Senad Gačević, Balša Brković i Momčilo Zeković Zeko predstavili su svoje najnovije rukopise. „Epicentar književnog programa bio je 2. avgusta kada je Petar Janjatović predstavio četvrto izdanje kultne „Ex-Yu rock“ enciklopedije. Ovo značajno djelo obuhvata period u istoriji muzike od šezdesetih godina pa do danas, a koncentrisana je na prostor bivše Jugoslavije. Prije toga promovisan je roman „Ključevi dobra i zla“ Vuka Martinovića, koji je odrastao u Baru, a živi i stvara u Novom Sadu, priče „Intimus“ Tijane Rakočević, čije je premijerno predstavljanje upriličeno upravo na „Barskom ljetopisu“ i zbirka pjesama „Sekvoja“ koja je književniku Enesu Haliloviću, uz „Kočićevo pero“, donijela i „Veliku nagradu Ivo Andrić“. Оrganizovana je i promocija knjige „Muzika u staroj crnogorskoj periodici“ Senada Gačevića, а novi roman Balše Brkovića „Aurora“ publici Ljetopisa je predstavljen 16. avgusta. Poetsko-dramskim omnibusom „Sok iz kamena“, Momčila Zekovića spuštenа је zavjesа na književni program ovogodišnjeg „Barskog ljetopisa.“ Publika je u sklopu književne večeri posvećene djelu Zekovića prisustvovala i projekciji kratkog filma „Žena iz kamena“, reditelja Dejana Senića, dodao je Lutovac.

Realizovan je treći bARS, segment posvećen djelima Barana i o Baru, te očuvanju i valorizaciji urbanog nasljeđa grada. „Ovogodišnje izdanje bARS-a činilo je 17 kulturno-umjetničkih programa. Predstavljeno je književno stvaralaštvo Igora Remsa, Martine Kosović, Čeda Ratkovića, Žarka Marovića, Rajka Joličića i veče posvećeno zborniku „Bar u hodnicima sjećanja“ Radio Bara i Bar Infa. U muzičkom dijelu bARS-a održan je koncert barskih studenata muzičkih akademija, potom dua Bojana Brajović i Boris Nikčević, kao i prvi samostalni koncert mlade pijanistkinje Ive Pavlović. U saradnji sa Zajednicom Crnogoraca u Hrvatskoj organizovan je koncert Mješovitog pjevačkog zbora „Sempre Allegro“ iz Rijeke, a poseban iskorak bila je multimedijalna promocija albuma barskog VIS BEŽ i prvog spota „Ružan san“, uz mini koncert benda sa prijateljima – muzičarima iz Bara, te gostovanje članova grupe „Makadam“. Priređena je na korzou, treću godinu zaredom, izuzetno posjećena izložba fotografija „Crno-bijeli Bar u koloru“, autora Željka Milovića i Semira Karastanovića, postavka premijerno prikazanih remasterizovanih i kolorizovanih predratnih crno-bijelih snimaka, koja je u posljednjoj nedjelji „Ljetopisa“ preseljena na gradski trg.

Najveće interesovanje crnogorskih medija izazvala je neobična izložba „Svijet Osmanovih bicikala šarenih osamdesetih“. U sklopu bARS-a načinjen je još jedan iskorak – oslikana su četiri murala posvećena sedmorici Barana koji su ostavili trag u decenijama iza nas. Na ulazu u galeriju je mural Veliše Lekovića, na ulazu u bioskop mural Kikija – višedecenijskog prodavca sjemenki, na fudbalskom stadionu murali legendarnih igrača Dana Delibašića, Laleta Bokana, Anta Radovića i Mikija Mašanovića, a na zidu u Ulici Jovana Tomaešvića mural Denisa Karađuzovića. Biće odrađene, mimo programa, i korekcije na muralu dr Duška Kljakića na marini. Autor murala je barski akademski slikar David Husić, a u slučaju dva murala pomagao mu je student dizajna Frano Kolović.

Posjeta tokom bARS-a bila je izvrsna, u velikom broju slučajeva morali su se donositi dodatni setovi stolica, čemu su svakako doprinijeli i posebni kanali oformljeni na društvenim mrežama u okviru kojih su na programe pozivani Barani, shodno afinitetima.“ Milović je dodao da je na ovaj ili onaj način, u direktnom izvođenju programa bARS-a učestvovalo je trideset devet Barana i Baranki.

Prateći program, u selekciji mr Vesne Vujošević Labović, namijenjen najmlađima ove godine je ponudio brojne radionice. Najveće interesovanje izazvala je Škola grnčarije, sa akademskom umjetnicom Nedom Popović, a priređene su literarna, plesna i osamnaest plažnih likovnih radionica. Mališani su imali prilike da pogledaju tri predstave na Šetalištu kralja Nikole, upriličen je koncert hora Zvjezdice a, po prvi put ove godine, organizovani su i Dani studenata FDU Cetinje i Beograd, i u okviru njih odigrane su tri predstave.